سیاه ، سفید، خاکستری

با شروع جنگ تحمیلی به تدریج ادبیات تازه ایی به ایران اضافه شد و آن خلق رمان هایی با موضوع دفاع مقدس بود. بعضی از نویسندگان این عرصه، خود از نزدیک جنگ را لمس کرده و عده ایی نیز از لا به لای خاطرات و آثار دیگران دست به قلم برده اند. در نگاهی کلی و بر اساس نوع نگرش این نویسندگان می توان رمان ها و داستان های بلند جنگ را به سه دسته تقسیم کرد.

رمان ها و داستان های بلند منفی نگر؛ شخصیت های اصلی در داستان های منفی نگر عمدتا روشن فکرانی هستند که حضور فعال در جنگ ندارند، یا خود قربانی جنگ اند یا برای قربانیان دل می سوزانند. شخصیت های اصلی در رمان ها و داستان های بلند منفی نگر از جنگ بیزار هستند…

رمان ها و داستان های بلند مثبت نگر؛ شخصیت های اصلی در داستان های مثبت نگر یا خود رزمنده اند یا عزیزانشان. ایت شخصیت ها جنگ را نعمت دانسته و آن را میدانی برای آزمایش الهی یافته اند، بدین جهت برای پیروزی فداکاری می کنند.زمان ها و داستان های مثبت نگر مرگ در جبهه را شهادت می پندارند و عاشقانه در این راه می جنگند…

رمان ها و داستان های بلند جنگ در نگاه سوم؛ رمان هایی که با نگاه سوم به جنگ نگریسته اند عمدتا شرکت در جنگ را وظیفه ایی برای مقابله در برابر دشمن متخاصم پذیرفته اند و قبلا خود یا عزیزانشان در جنگ شرکت داشته اند ولی واخورده از جنگ کناری خزیده ، به جنگ می اندیشند. در داستان های نوع نگاه سوم نیز مرگ در جنگ شهادت است و شهادت حق، اما می بایست که به حال بازماندگان شهدا تعمق بیشتری کرد…